Τζων Τομσον: Πολιτικά σκάνδαλα στην εποχή της εικόνας

Εκδόσεις: Καστανιώτη, 2004

Τα πολιτικά σκάνδαλα είναι το θέμα του βιβλίου του Τζων Τόμσον, καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπτριζ, γνωστό στο ελληνικό κοινό από το βιβλίο του Νεωτερικότητα και Μέσα Επικοινωνίας, σε μια προσπάθεια να αναλύσει την, αναμφισβήτητη πλέον, σημασία που έχουν αποκτήσει, στα τέλη του 20ου αιώνα, τα σκάνδαλα στον δημόσιο βίο.
Η προσέγγιση του συγγραφέα ακολουθεί μια ομαλή πορεία και η εισαγωγή στο θέμα και στην οπτική του γίνεται χτίζοντας στέρεες βάσεις. Αρχικά, αναλύεται η έννοια της λέξης «σκάνδαλο» με μια σαφή και αναλυτική ιστορική αναδρομή που βοηθά στον διαχωρισμό των λέξεων σκάνδαλο, κουτσομπολιό και φημολογία και οδηγεί ομαλά την σκέψη στον σύγχρονο χαρακτήρα των σκανδάλων: στο διαμεσολαβημένο σκάνδαλο. Ο συγγραφέας περιγράφει τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς που διαμόρφωσαν τις σύγχρονες κοινωνίες σε ότι αφορά την ανάπτυξη, την επέκταση και την «αυξημένη δικαιοδοσία στην αποκάλυψη» των μέσων μαζικής ενημέρωσης και καταλήγει στην αξία του «συμβολικού κεφαλαίου» στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα, στην εποχή της εικόνας.
Τρία είδη σκανδάλων, κατά τον συγγραφέα, συναντάει κανείς στο πολιτικό πεδίο: ερωτικά, οικονομικά και σκάνδαλα εξουσίας. Για κάθε κατηγορία, αναλύεται το κεντρικό δυνητικό σημείο που προκαλεί την σύγκρουση και την γέννηση ενός σκανδάλου. Για τα ερωτικά, το συγκρουσιακό σημείο είναι η σχέση της ιδιωτικής ζωής και του δημόσιου βίου, για τα οικονομικά, η διαπλοκή χρήματος και εξουσίας και η αντιπαράθεση ιδιωτικού συμφέροντος και δημόσιου καθήκοντος και τα σκάνδαλα εξουσίας έχουν ως κύρια θεματική τις κρυφές μορφές εξουσίας και την αναζήτηση ισορροπίας στην γκρίζα ζώνη της κρατικής ασφάλειας, του κρατικού απόρρητου και της παράνομης ή ημι-παράνομης δραστηριότητας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πλούσια παρουσίαση και η σχολαστική ανάλυση πραγματικών σκανδάλων από την πολιτική ζωή της Μεγάλης Βρετανίας και της Αμερικής.
Συνολικά, επιχειρείται, ξεπερνώντας τους περιορισμούς παλαιότερων αναλύσεων, μια κοινωνική θεώρηση των σκανδάλων, καταδεικνύεται η σημαντική θέση που έχουν σήμερα τα σκάνδαλα στον δημόσιο βίο και αναλύεται η άρρηκτη σύνδεσή τους με ένα ευρύτερο σύνολο σχηματισμών που διαμόρφωσαν τον σημερινό κόσμο σε τέτοιο βαθμό που, κάποιες φορές, τροποποίησαν ακόμη και την ίδια την φύση του δημόσιου βίου. Σ’ αυτό το σημείο, όπως το περιγράφει ο ίδιος ο Τόμσον, βρίσκεται η ουσία της προσέγγισης: «Τα σκάνδαλα συνιστούν έκφραση της διαπάλης για την συμβολική ισχύ κατά την οποία διακυβεύονται η φήμη και η εμπιστοσύνη. Τα σκάνδαλα δεν καταστρέφουν αναγκαία τη φήμη και δεν υπονομεύουν την εμπιστοσύνη, έχουν όμως την ικανότητα να το κάνουν».