Σκέψεις για το Pro-Tasis
Φίλοι του Pro-tasis,
βρέθηκα στη χριστουγεννιάτικη εκδήλωση του δικτύου και, πραγματικά, μου άρεσε αυτό που συνάντησα. Νέοι άνθρωποι, δραστήριοι επαγγελματικά, με εύκολα αναγνωρίσιμο επίπεδο παιδείας και συμπεριφοράς συγκεντρώνονται σε μια κοινή προσπάθεια, μέσω του pro-tasis, να εκφράσουν την ανησυχία τους και τον προβληματισμό τους για ότι συμβαίνει στην Ελλάδα και, ειδικότερα, στην περιοχή μας.
Συζήτησα μαζί τους, άκουσα πώς βλέπουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σαν χώρα, διάβασα την ιστοσελίδα του δικτύου και σχημάτισα την άποψη ότι στην προσπάθεια αυτή υπάρχει δυναμική. Υπάρχει δυναμική να δημιουργηθεί μια φωνή που θα μπορεί να προβάλει προτάσεις, να δίνει κατευθύνσεις, να έχει σοβαρή άποψη και, σε βάθος, χρόνου ίσως και παρεμβατική δύναμη. θα ήθελα να συμβάλω στη διαμόρφωση αυτής της φωνής, αρχικά, με το να μοιραστώ κάποιες σκέψεις μου.
Για να μπορείς να έχεις pro-tasi, πρέπει να έχεις «άποψη» και πάνω από όλα και πρίν από όλα, αυτό σημαίνει «θέση». Είναι αναγκαία η ύπαρξη θέσης εκκίνησης. Το δίκτυο έχει πολλά να κερδίσει από ξεκάθαρο στίγμα. Οι προτάσεις δε θα πρέπει να γίνονται σε μια αφαιρετική θεωρητική βάση που καλύπτει τα πάντα και τους πάντες. Διαφορετικά μπορεί πολύ εύκολα να μετατραπεί σε μια σύγχρονη συνεστίαση καφενείου που απλά ανταλάσσονται αγανακτισμένες απόψεις και εκφράζεται η απόγνωση και το αδιέξοδο. Για μένα, οποιαδήποτε προσπάθεια πρέπει να έχει ένα θεωρητικό υπόβαθρο και, συγκεκριμένα, λόγω της φύσης, των σκοπών και κινήτρων του pro-tasis, θα πρέπει να υπάρξει σαφής πολιτική –αλλά εμφατικά όχι κομματική- ιδεολογική τοποθέτηση. Τι πιστεύει το δίκτυο ότι βοηθάει στην οικονομία; Πώς θα αντιμετωπίσουμε την ανεργία στη Δυτ. Μακεδονία; Τί μπορεί να κάνει η Περιφέρεια για το ένα θέμα ή το άλλο; Πώς θα απαντηθούν αυτές οι ερωτήσεις; Πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχει ιδεολογία διότι διαφορετικά οι απαντήσεις θα αρχίζουν και θα εξαντλούνται σε περιστροφές γύρω από γενικές και αόριστες έννοιες όπως η κοινωνική δικαιοσύνη, τα κεκτημένα δικαιώματα και το κοινωνικό κράτος, οι στιγνοί δανειστές και το «μεγάλο κεφάλαιο».
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι οι απαντήσεις, άρα και η θέση εκκίνησης, θα πρέπει να συμβαδίζουν με τη νεο-φιλελεύθερη ιδεολογία πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Θεωρώ ότι, στην Ελλάδα, υπάρχει μια δυσεπίλυτη και, πολλές φορές, ακατανόητη σύνδεση του φιλελευθερισμού με τη μεταπολεμική Δεξιά, με τις κυβερνητικές επιλογές των τελευταίων 2 χρόνων βάση Μνημονίου και μια δαιμονοποίηση του κέρδους και της επιχειρηματικότητας παρ΄όλο που, ακόμη και σήμερα, δεν έχει εφαρμοστεί τίποτα το νεοφιλελεύθερο. Μόνο εντυπώσεις και παχιά κατηγορώ για νεοφιλελεύθερη πολιτική υπάρχει. Είμαι ο τελευταίος που θα υποστηρίξει ότι σε χώρες όπου κυριαρχεί η οικονομία της αγοράς δεν υπάρχει φτώχεια, ανισότητες, αδικία, διαπλοκή, διαφθορά ή εργασιακή εκμετάλλευση αλλά είμαι ο πρώτος που θα υποστηρίξει ότι, αν κάποιος έχει στο μυαλό του την ευημερία του ανθρώπου, την προσωπική ανάπτυξη του ατόμου και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου και του πλούτου της κοινωνίας ως σύνολο τότε θα πρέπει να είναι τουλάχιστον φιλελεύθερος ιδεολογικά.
Επίσης, υποστηρίζω, ότι παρ’ολες τις δυσκολίες και τις αδικίες, οι πολίτες αυτών των χωρών νοιώθουν περήφανοι για τη χώρα τους, το έθνος τους, την κοινωνία τους, τις κατακτήσεις τους. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα εκτός από την Αγγλία και την Αμερική. Μπορώ να αναφέρω πιο outsider χώρες όπως η Σερβία και η Λευκορωσσία που ακολούθησαν πολιτική ανοιχτής αγοράς και οι πολίτες τους μπορούν να έχουν κάτι που οι Έλληνας δεν έχουν: μπορούν να έχουν βάσιμες ελπίδες ότι τα παιδιά τους θα έχουν ένα καλλίτερο αύριο με δικαίωμα συμμετοχής στην ευημερία. Σε μια πιο τεχνική περιγραφή, πιστεύω ότι οι νεο-φιλελεύθερες κοινωνίες, συνολικά, παρά τις στρεβλώσεις τους, παράγουν καλλίτερα αποτελέσματα για τους πολίτες τους σε σχέση με τις πιο σοσιαλιστικές.
Ένα δεύτερο στοιχείο που θα πρέπει να υπάρχει στο δίκτυο είναι η απουσία εμπάθειας και η παρουσία ψύχραιμης προσέγγισης. Δοξασίες και δόγματα που πηγάζουν από προσωπικές εμπειρίες, κυρίως, δυσάρεστες που έχουν να κάνουν με την αγορά εργασίας και τη μεταβολή των οικονομικών θέσεων του κάθε πολίτη δε βοηθούν επικοδομητικά. Αντίθετα, οι ίδιες εμπειρίες μπορούν να αποτελέσουν εφαλτίριο ψύχραιμου και, κυρίως, πραγματιστικού προβληματισμού. Οι απαντήσεις δεν είναι απλές ή εύκολες. Οι βάσεις αξιολόγησης, όμως, είναι απαραίτητες. Γι’ αυτό και προτείνω, από τη μεριά μου, ένα θεωρητικό πλαίσιο για να μη βρεθεί το δίκτυο ιδεολογικά χαμένο σε ένα συνοθύλευμα δοξασιών αλλά ούτε και ανυποψίαστο θύμα ασυνάρτητων και αβάσιμων «βαθυστόχαστων» αναλύσεων.
Διάβασα ότι έχει κλείσει ο πρώτος χρόνος λειτουργίας του δικτύου. Τώρα είναι η στιγμή που πρέπει να αποφασίσουν τα μέλη του και οι άνθρωποι που κατευθύνουν τις δράσεις και διακινούν ιδέες πού τοποθετείται ιδεολογικά ο κορμός του δικτύου. Και να γράφουν για αυτές τις αρχές στο ιστολόγιο, στα ηλεκτρονικά μέσα-όπου υπάρχει πιθανότητα να ακουστεί η φωνή του δικτύου.
Σχετικά με τις βασικές αρχές, τις αντιλήψεις του νεο-φιλελευθερισμού και με ποιούς μηχανισμούς μπορούν οι πρακτικές του να βοηθήσουν τη χώρα μπορώ να επανέλθω. Αυτή τη φορά θέλω να μοιραστώ με τους ανθρώπους του Pro-tasis τις απόψεις μου για τη βάση που θα μπορούσε να έχει το δίκτυο και, όπως σημείωσα πιο πάνω, την ύπαρξη ξεκάθαρης βάσης τη θεωρώ απαιραίτητη. Ενισχυτικό της πρωτοβουλίας μου αποτέλεσε και το γεγονός ότι στην ιστοσελίδα του δικτύου φιλοξενούνται απόψεις συγγραφέων και δημοσιογράφων πολύ κοντά στη φιλελεύθερη ιδεολογία. Κάποιοι, μάλιστα, από αυτούς είναι και φορείς της φιλελεύθερης ιδεολογίας για πάνω από 30 χρόνια.
Γνωρίζω ότι η παρέμβασή μου μπορεί να δυσαρεστήσει. Γνωρίζω ότι μπορεί να ενεργοποιήσει αντίθετες θέσεις από αυτές που εγώ πιστεύω και επιθυμώ. Αυτό, όμως, δεν έχει σχέση με την πρόθεσή μου να συμβάλω στο σχηματισμό ενός σοβαρού πόλου άποψης στην περιοχή μας. Ίσως, αν συμβεί αυτό, το pro-tasis να είναι και η μοναδική συγκροτημένη παρουσία στην περιοχή μας.
Ευχαριστώ για τη φιλοξενία,
Με εκτίμηση,
Γιάννης Κουράκλης