Αμάρτυα Σεν:Επανεξετάζοντας την ανισότητα
Εκδόσεις: Καστανιώτη, 2004
Ο Ινδός οικονομολόγος Αμάρτυα Σεν, καθηγητής στο κολέγιο Τρίνιτυ του Καίμπριτζ και μελετητής της οικονομίας στην βάση της φιλοσοφίας και της λογικής, πραγματεύεται την αντίληψη της ανισότητας και προτείνει ένα μοντέλο κατανόησής της μέσω της θεωρητικής ανάπτυξης της αντίθετης θέσης, της ισότητας.
Το βιβλίο του αποτελεί μια μονογραφία με δυο διακριτά μέρη. Στο πρώτο μέρος, η αντίληψη της ισότητας περνάει από το θεμελιώδες ερώτημα «ισότητα ως προς τί;» καθορίζοντας έτσι και την αναγκαιότητα ενός πλαισίου, ενός «πεδίου», για μια απάντηση με νόημα. Χρησιμοποιεί ως βασικό επιχείρημα την διαπίστωση ότι η ανθρώπινη παρουσία χαρακτηρίζεται από έντονη πολυμορφία (στην ικανότητα σκέψης, στην σωματική επάρκεια, στην αντίσταση σε ασθένειες αλλά και στα εισοδήματα και στους πόρους) οπότε η ισότητα πρέπει να υφίσταται σε κάποιο πεδίο ενώ δεν υπάρχει σε κάποιο άλλο. Ως συνέχεια αυτής της σκέψης, η ισότητα συνδέεται με την ελευθερία επιλογών που οδηγούν στην γενικότερη ευημερία. Η προσέγγιση της έννοια της ευημερίας που επιχειρείται στοιχειοθετείται από δυο επιπλέον στοιχεία: τις λειτουργικότητες και τις δυνατότητες. Ο συγγραφέας, δημιουργώντας έτσι ένα πλέγμα διαδοχικών εννοιών, παρουσιάζει την επίτευξη της ευημερίας ως την ικανότητα να μετατρέπει κανείς τις δυνατότητες που έχει και τις λειτουργικότητες που χειρίζεται ή διαθέτει (όπως την επαρκής διατροφή, την καλή υγεία, την ευδαίμονα, τον αυτοσεβασμός, την κοινωνική ευαισθησία) σε αποτέλεσμα που αποτιμάται θετικά στο δικό του, σχεδόν ατομικό, πλαίσιο ευημερίας.
Στο δεύτερο μέρος της μονογραφίας, επιχειρείται η εφαρμογή της πιο πάνω αντίληψης σε πραγματικά και διαρκή προβλήματα: οι υπάρχουσες αντιλήψεις της δικαιοσύνης (με την αιχμή του δόρατος να αποτελεί η θεωρία του Rawls), η μέτρηση της ανισότητας και της φτώχειας στις αναπτυγμένες χώρες, η αντιληπτικές παραδοχές και προεκτάσεις της οικονομίας της ευημερίας και η «ταξινόμηση» σε κοινωνικές τάξεις, φύλα και άλλες ομάδες.
Οι 45 περίπου σελίδες βιβλιογραφίας και οι πολλές και πυκνές αναφορές, καθιστούν το «Επανεξετάζοντας την ανισότητα» ένα κείμενο που περιορίζεται περισσότερο στην ακαδημαϊκή του διάσταση παρά στην σύνδεση των εννοιών που πραγματεύεται με τις πρακτικές απαιτήσεις, σε αντίθεση με τις αρχικές επιδιώξεις του ίδιου του συγγραφέα. Η δυσκολία του δεν εντοπίζεται στην μαθηματική του πολυπλοκότητα (υπάρχει μόνο μια αναφορά μαθηματικής φύσης, οι συντελεστές Gini) αλλά, κυρίως, στην φιλοσοφική του ματιά και ανάλυση της πολυπλοκότητας που, εγγενώς, διέπει τις έννοιες που πραγματεύεται.